The 2022 Russian Invasion of Ukraine as an Identity Project. Disentangling the Roots and Dynamics of Russia’s Long War over Post-Soviet Identity


Abstract


In this paper we will devote our attention to the evolution of the narratives promoted by the Russian Federation around the Russian identity in post-Soviet times, focusing on their impact on the other former Soviet republics. Here we will move from an ideational dimension to concrete policy-making: in particular, our attention will go to the legal dimension of Russian identity-building. By reviewing legal acts and programmatic documents adopted by the Russian state over the last decades, we will identify the unfolding “normativization” of the identity project in post-Soviet Russia and its implications for Russian foreign policy in the post-Soviet space. As we will see in the final section of the paper, the case of 2022 Russia’s military invasion of Ukraine shows how the initial ideational dimension can evolve into concrete policies, such as the process of “passportization,” which unfolded in 2014-2022, making ethnic Russians and/or Russian speakers abroad again part of a legally-binding community of Russian citizens under the control of the Russian state.

Keywords: War in Ukraine; Russian Federation; Russian diaspora; Passportization; Near Abroad

References


Ageeva, V., & Akopov, S. (2022). ‘Global Russians’: A Case Study of Transnational Actors in World Politics. Europe-Asia Studies, 74(8), 1325-1349. https://doi.org/10.1080/09668136.2022.2063262.

BBC Ukraina (2015). Gromadianstvo Rosii u Krymu: pid prymusom chy z liuboviu?. 29 December, last accessed 22 December 2023. https://www.bbc.com/ukrainian/politics/2015/12/151225_crimea_passports_citizenship_russia_sd.

Blakkisrud, H. (2016). Blurring the boundary between civic and ethnic: The Kremlin’s new approach to national identity under Putin’s third term. In P. Kolstø, & H.

Blakkisrud (Eds.), The New Russian Nationalism: "Imperialism, Ethnicity and Authoritarianism 2000-2015" (pp.249-274). Edinburgh University Press. https://doi.org/10.3366/edinburgh/9781474410427.001.0001.

Bulanov, K. (2019). Putin prokommentiroval plany Zelenskogo vydavat’ ukrainskie passporta rossiianam. Vedomosti, 29 April, last accessed 20 June 2024, https://www.vedomosti.ru/politics/articles/2019/04/29/800471-putin-zelenskogo.

Brubaker, R. (2000). Accidental Diasporas and External “Homelands” in Central and Eastern Europe: Past and Present. HIS Political Science Series 71, October, last accessed 8 July 2024, https://www.ssoar.info/ssoar/handle/document/24655.

Brubaker, R. (2005). The ‘diaspora’ diaspora. Ethnic and Racial Studies, 28(1), 1-19. https://doi.org/10.1080/0141987042000289997.

Burkhardt, F., Rabinovych, M., Wittke, C., & Bescotti, E. (2022). Passportization, Diminished Citizenship Rights, and the Donbas Vote in Russia’s 2021 Duma Elections. Temerty Contemporary Ukrainian Program, Ukrainian Research Institute at Harvard University, last accessed 22 December 2023. https://huri.harvard.edu/files/huri/files/idp_report_3_burkhardt_et_al.pdf?m=1642520438.

Cheskin, A., & Kachuyevski, A. (2018). The Russian-Speaking Populations in the Post-Soviet Space: Language, Politics and Identity. Europe-Asia Studies, 71(1), 1-23. https://doi.org/10.1080/09668136.2018.1529467.

Dickinson, P. (2021). Russian Passports: Putin’s secret weapon in the war against Ukraine. Atlantic Council, 13 April, last accessed 22 December 2023. https://www.atlanticcouncil.org/blogs/ukrainealert/russian-passports-putins-secret-weapon-in-the-war-against-ukraine/.

DNR (2019). Prodolzhaetsia priem dokumentov podrazdeleniiami Migratsionnoi sluzhby MVD na poluchenie rossiiskogo grazhdanstva. Donetskaia Narodnaia Respublika: Ofitsialnyi sait. 7 September, last accessed 23 December 2023. http://archive2018-2020.dnronline.su/2019/09/07/prodolzhaetsya-priem-dokumentov-podrazdeleniyami-migratsionnoj-sluzhby-mvd-na-poluchenie-rossijskogo-grazhdanstva-spisok-dokumentov/.

Dogovor (2014). Dogovor mezhdu Rossiiskoi Federatsiei i Respublikoi Krym o priniatii v Rossiiskuiu Federatsiiu Respubliki Krym i obrazovanii v sostave Rossiiskoi Federatsii novykh subektov ot 18 Marta 2014 goda, last accessed 22 December 2023. http://publication.pravo.gov.ru/Document/View/0001201403180024?index=4&rangeSize=1.

Domcheva, E. (2014). FMC prodlila vydachu rossiiskikh pasportov v Krymu. Rossiiskaia gazeta, 1 June, last accessed 22 December 2023. https://rg.ru/2014/06/01/pasport-site.html.

Durnev, D. (2021). Iuridicheskii perevorot. Kak v ‘DNR’ reshili postavit zhitelei s pasportami Ukrainy bez zakona. Hromadske, 25 January, last accessed 22 December 2023. https://hromadske.ua/ru/posts/yuridicheskij-perevorot-kak-v-dnr-reshili-postavit-zhitelej-s-pasportami-ukrainy-vne-zakona.

Federalnyi Zakon (1999). Federalnyi zakon “O gosudarstvennoi politike Rossiiskoi Federatsii v otnoshchenii sootechestvennikov za rubezhom” (s izmenieniami I dopolneniami), N. 99-FZ, 24.05.1999.

Federalnyi Zakon (2014). Federalnyi zakon N 142-FZ. 4 June, last accessed 22 December 2023. http://www.kremlin.ru/acts/bank/38529.

Federalnyi Zakon (2023). Federalnyi zakon N 138-FZ. 28 April, last accessed 22 December 2023. http://ivo.garant.ru/#%2Fdocument%2F406811055%2Fparagraph%2F245%3A0.

Gosudarstvennaia Duma (1996). O Deklaratsii o podderzhke rossiiskoi diaspory i o pokrovitelstve rossiiskim sootechestvennikam. Gosudarstvennaia Duma Federalnogo Sobraniia Rossiiskoi federatsii, N. 1476-1 GD, 08.12.1996.

Gosudarstvennaia Duma (2020). Kak izmenilsia poriadok priema v grazhdanstvo RF. 24 July, last accessed 22 December 2023. http://duma.gov.ru/news/49204/.

Gulina, O. (2021). Passport Expansion. Riddle, 14 July, last accessed 22 December 2023. https://ridl.io/passport-expansion/.

Institut Stran SNG (n.d.). Ofitsial’nyi sait Avtonomnoi nekommercheskoi organizatsii Institut Stran SNG. Last accessed 5 July 2024, https://i-sng.ru/institut-stran-sng/.

International Crisis Group (n.d.). Ukraine’s Donbas Conflict: A visual explainer. Last accessed 22 December 2023. https://www.crisisgroup.org/content/ukraines-donbas-conflict-visual-explainer.

ISPI (2023). The Motherland Abroad: The Impact of Russians Fleeing the War. 6 November, last accessed 5 July 2024, https://www.ispionline.it/en/publication/the-motherland-abroad-the-impact-of-russians-fleeing-the-war-151227.

Jašina-Schäfer, A. (2021). Everyday Belonging in the Post-Soviet Borderlands: Russian Speakers in Estonia and Kazakhstan. Lexington Books.

Kazharski, A. (2019). Eurasian Integration and the Russian World: Regionalism as an Identitary Enterprise. Central European University Press.

Kontseptsiia (2001). Kontseptsiia podderzhki Rossiiskoi Federacii sootechestvennikov za rubezhom. 30 August, last accessed 22 December 2023. https://www.mid.ru/ru/foreign_policy/compatriots/zakon/1737668/?TSPD_101_R0=08765fb817ab200032f39241c731775236da075941e10e5dad35a378effe79ab93cb1cf75209634408ffc7bee21430000f5b3212213c247ab0ab405749650b7b073bda0e4e52bd73a8dbbba634a24783a37945b9c0a514d0b0057fd2b00c7ade.

Kontseptsiia gumanitarnoi politiki (2022). Utverdzhena Kontseptsiia gumanitarnoi politiki Rossii za rubezhom. Prezident Rossii, 5 September, last accessed 22 December 2023. http://kremlin.ru/acts/news/69285

Kontseptsiia vneshnei politiki (2008). Kontseptsiia vneshnei politiki Rossiiskoi Federacii. Prezident Rossii, 15 July, last accessed 22 December 2023. http://kremlin.ru/acts/news/785.

Kontseptsiia vneshnei politiki (2023). Kontseptsiia vneshnei politiki Rossiiskoi Federatsii. Ministerstvo inostrannikh del Rossiiskoi Federatsii. 31 March, last accessed 22 December 2023. https://mid.ru/en/foreign_policy/fundamental_documents/1860586/

Koval, N., Irysova, M., Tytiuk, S., & Tereshchenko, D. (2023). Rossotrudnichestvo: The Unbereable Harshness of Soft Power. In N. Koval & D. Tereshchenko (Eds.), Russian Cultural Diplomacy under Putin: Rossotrudnichestvo, the “Russkiy Mir” Foundation, and the Gorchakov Fund in 2007-2022 (pp. 23-97). Ibidem-Verlag.

Koval, N., & Tereshchenko, D. (2023). Introduction. In N. Koval & D. Tereshchenko (Eds.), Russian Cultural Diplomacy under Putin: Rossotrudnichestvo, the “Russkiy Mir” Foundation, and the Gorchakov Fund in 2007-2022 (pp. 11-22). Ibidem-Verlag.

Laruelle, M. (2015a). Russia as a “Divided Nation,” from Compatriots to Crimea: A Contribution to the Discussion on Nationalism and Foreign Policy. Problems of Post-Communism, 62, 88-97.

Laruelle, M. (2015b). The “Russian World”: Russia’s Soft Power and Geopolitical Imagination. Center on Global Interests.

Laruelle, M. (2017). Putin’s Regime and the Ideological Market: A Difficult Balancing Game. Carnegie Endowment for International Peace, 16 March, last accessed 14 June 2024. https://carnegieendowment.org/posts/2017/03/putins-regime-and-the-ideological-market-a-difficult-balancing-game?lang=en.

Laruelle, M. (2018). Russian Nationalism: Imaginaries, Doctrines, and Political Battlefields. Routledge.

Laruelle, M. (2022). Imperializing Russia: Empire by Default or Design? PONARS Eurasia, Policy Memo No. 789, August 2022, last accessed 22 December 2023. https://www.ponarseurasia.org/imperializing-russia-empire-by-default-or-design/.

Nagashima, T. (2019). Russia’s Passportization Policy toward Unrecognized Republics: Abkhazia, South Ossetia, and Transnistria. Problems of Post-Communism, 66(3), 186-199. https://doi.org/10.1080/10758216.2017.1388182.

O’Loughlin, J., Toal, G., & Kolosov, V. (2017). The rise and fall of “Novorossiya”: examining support for a separatist geopolitical imaginary in southeast Ukraine. Post-Soviet Affairs, 33(2), 124-144. https://doi.org/10.1080/1060586X.2016.1146452.

Pravitelstvo, R.F. (2018). Postanovlenie ot 29 dekabria 2018 g. N. 1744. Last accessed 22 December 2023. https://rulaws.ru/goverment/Postanovlenie-Pravitelstva-RF-ot-29.12.2018-N-1744/.

Prezident Rossii (2008). Zaiavlenie v sviazi s situatsiei v Iuzhnoi Osetii. Prezident Rossii, i8 August, last accessed 22 December 2023. http://kremlin.ru/events/president/transcripts/1042.

Prezident Rossi (2018). Bol’shaia press-konferentsiia Vladimira Putina. 20 December, last accessed 22 December 2023. http://kremlin.ru/events/president/news/59455.

Prezident Rossii (2019). Ukaz ob opredelenii v gumanitarnykh tseliakh kategorii lits, imeiushchikh pravo obratitsia s zaiavleniiami o prieme v grazhdanstvo Rossii b uproshchennom poriadke. 24 April, last accessed 22 December 2023. http://kremlin.ru/acts/news/60358.

Prezident Rossii (2022a). Zasedanie Soveta Bezopasnosti. 21 February, last accessed 22 December 2023. http://kremlin.ru/events/president/news/67825.

Prezident Rossii (2022b). Podpisanie dogovorov o priniatii DNR, LNR, Zaporozhskoi i Khersonskoi oblastei v sostav Rossii. 30 September, last accessed 22 December 2023. http://kremlin.ru/events/president/news/69465.

Prezident Rossi (2022c). Obrashchenie Prezidenta Rossiiskoi Federatsii. 24 February, last accessed 22 December 2023. http://kremlin.ru/events/president/news/67843.

PRRFUN (2022). Address by the MFA of RF Lavrov at UNSC meeting on Ukraine. Permanent Representation of RF in UN, 22 September, last accessed 22 December 2023. https://russiaun.ru/ru/news/unsc_22092022.

Ryazanova-Clarke, L. (2014). Russian with an Accent: Globalisation and the Post-Soviet Imaginary. In L. Ryazanova-Clarke (Ed.), The Russian Language Outside the Nation (pp. 249-281). Edinburgh University Press.

Roth, A. (2021). Kremlin defends Russian military buildup on Ukraine border. The Guardian, 9 April, last accessed 22 December 2023. https://www.theguardian.com/world/2021/apr/09/kremlin-officials-say-russia-will-not-stand-aside-if-kyiv-launches-assault.

Russkii Mir (2009). V Luganske otkrili “Russkii Tsentr”. 18 September, last accessed 4 July 2024. https://russkiymir.ru/fund/press/82496/.

Savelev, A., Koshevarov, A., Kapustin, V., Drozdov, B., Lukianov, N., & Khokhlov A. (1994). Manifest vozrozhdeniia Rossii. Vtoraia redaktsiia. Dubna.

Shchedrovitskii, P. (1999). Russkii mir i transnatsionalnoe russkoe. Sait filosofa i metodologa Petra Shchedrovitskogo, last accessed 24 June 2024. https://shchedrovitskiy.com/russkiy-mir/.

Shevel, O. (2011). Russian Nation-building from Yel’tsin to Medvedev: Ethnic, Civic, or Purposefully Ambiguous. Europe-Asia Studies, 63(2), 179-202. https://doi.org/10.1080/09668136.2011.547693.

Shevel, O. (2012). The Politics of Citizenship Policy in Post-Soviet Russia. Post-Soviet Affairs, 28(1), 111-147. https://doi.org/10.2747/1060-586X.28.1.111.

Skorkin, K. (2023). Who decided on the boundaries of the ‘Russian World’? A brief history of Donbas separatism. Meduza, 17 February, last accessed 22 December 2023, https://meduza.io/en/feature/2023/02/17/a-brief-history-of-donbas-separatism.

Sullivan, H. (2023). Russia “systematically” forcing Ukrainians to accept citizenship, US report finds. The Guardian, 3 August, last accessed 22 December 2023. https://www.theguardian.com/world/2023/aug/03/russia-forcing-ukrainian-passports-us-report.

Suslov, M. (2017). “Russian World”: Russia’s Policy towards its Diaspora. Russie.Nei.Visions, 103, last accessed 22 December 2023. https://www.ifri.org/sites/default/files/atoms/files/suslov_russian_world_2017.pdf

Suslov, M. (2018). “Russian World” Concept: Post-Soviet Geopolitical Ideology and the Logic of “Spheres of Influence”. Geopolitics, 23(2), 330-353. https://doi.org/10.1080/14650045.2017.1407921.

Tishkov, V. (2008). The Russian World—Changing Meanings and Strategies. Carnegie Papers: Russia and Eurasia Program, 95, Carnegie Endowment for International Peace.

Toal, G. (2017). Near Abroad: Putin, the West, and the

Contest over Ukraine and the Caucasus. Oxford University Press.

Tolz, V. (2004). The Search for National Identity and Nation Building in Post-Communist Russia. In Y. Brudny, S.

Hoffmann & J. Frankel (Eds.), Restructuring Post-Communist Russia (pp. 160-178). Cambridge University Press.

Ukaz (2020). Ukaz Prezidenta Rossiiskoi Federatsii N. 665, 4 November, last accessed 22 December 2023. https://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_366761/.

Ukaz (2022a). Ukaz Prezidenta Rossiiskoi Federatsii N. 304, 25 May, last accessed 22 December 2023. http://publication.pravo.gov.ru/Document/View/0001202205250004

Ukaz (2022b). Ukaz Prezidenta Rossiiskoi Federatsii N. 440, 11 July, last accessed 22 December 2023. http://publication.pravo.gov.ru/Document/View/0001202207110002.

Ukrainian State Migration Service. Oformlennia biometrychnykh dokumentiv dlia hromadian, iaki ranishe dokumentuvalysia na tymchasovo okupovanii terytorii Ukrainy (okremi raiony Donetskoi ta Luhans’koi oblastei, AR Krym ta m. Sevastopol’). Derzhavna migratsiina sluzhba ukrainy, last accessed 23 December 2023. https://dmsu.gov.ua/faq/documentuvannia-ordlo-krim.html.

Verkhovna Rada (2021). Proekt Zakonu pro vnesennia zmin do Zakonu Ukrainy ‘Pro hromadianstvo Ukrainy’ shchodo avtomatychnoi vtraty hromadianstva Ukrainy u razi dobrovilnoho nabuttia hromadianstva derzhavy-agresora – Rosiiskoi Federatsii’. 23 July, last accessed 22 December 2023. http://w1.c1.rada.gov.ua/pls/zweb2/webproc4_1?pf3511=72595.

Vsemirnyi koordinatsionnyi sovet (2001). Vystuplenie Prezidenta Rossii Vladimira Putina na Pervom Vsemirnom kongresse rossiiskikh sootechestvennikov. Vsemirnyi koordinatsionnyi sovet rossiiskikh sootechestvennikov, prozhivaiushchikh za rubezhom, 11 October, last accessed 22 December 2023. https://vksrs.com/publications/vystuplenie-prezidenta-rossii-vladimira-/.

Wilson, A. (2023). Political Technology: The Globalisation of Political Manipulation. Cambridge University Press.


Full Text: pdf

Refbacks

  • There are currently no refbacks.


This work is licensed under a Creative Commons Attribuzione - Non commerciale - Non opere derivate 3.0 Italia License.